Azbest jest naturalnym włóknem mineralnym występujący w przyrodzie. Materiał ten znany jest od wielu lat. Ze względu na właściwości takie jak: odporność na wysoką temperaturę, chemikalia, odporność na zginanie oraz rozciąganie znalazł zastosowanie przede wszystkim w budownictwie (w szczególności do produkcji wyrobów azbestowo- cementowych oraz pokryć dachowych).
Ze względu na swoją budowę włókna azbestowe można podzielić na:
-grupy serpentynów (chryzotyli)
-grupy amfibolowe (przede wszystkim o właściwościach ługo i kwasoodpornych).
Azbest ze względu na udowodnione działanie kancerogenne na człowieka oraz na układ oddechowy człowieka spowodował, iż postępowanie z tym materiałem należało uregulować na drodze prawnej. W 1997 roku Sejm RP przyjął ustawę, która zakazała produkowania wyrobów azbestowych na terenie RP. Kolejnym krokiem, który poczyniono było stworzenie programu pt. "Program oczyszczania azbestu na lata 2009-2032" . ). Jednaże aby ten program przyczynił się do pełnej i skutecznej realizacji to czynności związane z rozbiórką oraz utylizacją azbestu powinny być wykonywane zgodnie z obowiązującymi procedurami. Należą do nich m. in. minimalizacja narażenia pracowników utylizujących azbest, czy też ciągłe monitorowanie środowiska w kontekście zawartości w powietrzu pyłów azbestowych.
Cząsteczki azbestu zaliczamy do tak zwanego pyłu respirabilnego- włókien, które mają średnicę mniejszą, niż 3µm i o długości powyżej 5µm. Ze względu na tak małe rozmiary mają one zdolność do bezpośredniego przenikania do tkanki opłucnej, gdzie mogą bytować tam przez wiele lat bez istotnych zmian w jego strukturze. W następstwie długotrwałego narażenia (20-40 lat) zawodowego lub parazawodowego możemy rozróżnić takie choroby jak:
- Pylica azbestowa (azbestoza)- jest to patologiczne śródmiąszowe zwłóknienie tkanki opłucnej. Objawy włóknienia pojawiają się od około 10 lat od narażenia. Narażenie na wdychanie pyłu azbestowego przez długotrwały okres powoduje ostrą niewydolność oddechową oraz zmniejszenie wydolności oddechowej
-Międzybłoniak opłucnej- bardzo rzadko spotykany złośliwy nowotwór. Związany jest on z narażeniem na azbest. Wiąże się on z odkładaniem w tkance płucnej respirabilnych włókien azbestowych, a w konsekwencji do zmian w opłucnej, gdzie w tym miejscu gromadzą się guzy. Na skutek wystąpienia guzów gromadzących się w opłucnej dochodzi do gromadzącego się płynu surowiczego, co w konsekwencji powoduje zmniejszoną objętość płuc. Ten rodzaj choroby chrakteryzuje się bardzo dużą śmiertelnością
-Zmiany w opłucnej- również spowodowane narażeniem na włókna azbestowe. Patologie te mogą być pod postacią blaszek, czy też zgrubień lub też odczynów wysiękowych.
Przy pracy z włóknami azbestowymi w każdym przypadku pracownik musi mieć zapewnione odpowiednie rękawice, odzież ochronną, specjalne buty, maski oraz hełm. Jeśli chodzi o rękawice to muszą one być atestowane przez Centralny Instytut Ochrony Pracy. Rękawice te muszą posiadać również odpowiedni mankiet tak, aby umożliwiał przyklejenie taśmy samoprzylepnej oraz w taki sposób, aby była zapewniona pełna szczelność i nieprzenikalność. Obuwie robocze musi posiadać odpowiednio podwyższoną cholewkę, która umożliwia oklejenie obuwia taśmą samoprzylepną, aby zabezpieczyć przed przenikaniem pyłu azbestowego przez kombinezon. Do prac przy azbeście stosuje się również środki ochrony indywidualnej takie jak: hełm, gogle ochronne z osłonkami bocznymi oraz półmaski z filtrem. Dopiero takie wyposażenie chroni pracownika przed niekorzystnym działaniem włókien azbestowych.
Pomimo, że wprowadzane są specjalistyczne kampanie reklamowe oraz udostępniane są specjalne broszury informacyjne, to jednak ich skuteczność informowania jest nadal niska. Pomimo prowadzonych kampanii społecznych i realizowanie programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium polski to jednakże widać w nim pewne niedociągnięcia, co skutkuje jeszcze obecnością wielu wyrobów azbestowych na terytorium gospodarstw (głównie pokryć eternitowych). Dlatego też koniecznością jest współpraca pomiędzy gminami i samorządami, która ma na celu minimalizację obecnie negatywnego trendu. Wymaga to ujednolicenia i trzymania się wspólnego programu działania i wdrożenie go na terytorium całej polski.